Mag de werkgever vakantie opnemen verplichten?
Binnen organisaties kan het voorkomen dat werknemers veel vakantie-uren open hebben staan. Voor die uren is de werkgever verplicht geld te reserveren. Bij uitdiensttreding moeten werkgevers immers in staat zijn die uren uit te betalen. Het is dus begrijpelijk dat werkgevers dit soort 'verlofvijvers' zo veel mogelijk willen afbouwen. Maar mogen zij werknemers verplichten om vakantie op te nemen?
Hoofdregel
Elke werkgever mag zijn werknemers vragen om vakantiedagen op te nemen. Het is alleen het goed recht van de werknemer om daar 'nee' op te zeggen. De hoofdregel is dat een werkgever de vakantie van zijn werknemers moet vaststellen overeenkomstig de wensen van werknemer. Een werkgever kan werknemers in beginsel niet verplichten zijn of haar vakantiedagen op te nemen.
Vervallen vakantiedagen
Wat wel kan, is werknemers te motiveren tot het opnemen van hun vakantiedagen om te voorkomen dat ze door tijdsverloop vervallen. Werkgevers zijn dan wel verplicht om werknemers op die vervaltermijn te wijzen en ze de kans te geven om de vakantiedagen nog wel te benutten.
Informeert de werkgever niet op tijd of onduidelijk over de vervaltermijn (infographic), dan behoudt de werknemer zijn recht op de nog niet-opgenomen wettelijke vakantiedagen na afloop van de vervaltermijn. Deze wettelijke vakantiedagen verjaren in dat geval pas vijf jaar na het jaar van opbouw, net als bovenwettelijke vakantiedagen.
Aantrekkelijk maken wegwerken vakantiedagen
De werkgever kan werknemers in principe niet verplichten om vakantiedagen weg te werken. Wel kan hij het aantrekkelijk maken, bijvoorbeeld door werk bij de werknemer weg te nemen, zodat hij de vrijheid ervaart om uren op te nemen. Uiteraard vraagt dit om goede interne afstemming, waarbij voor leidinggevenden een belangrijke rol is weggelegd.
Wettelijk gezien mag de werkgever collectieve vakantiedagen aanwijzen, maar dit moet in het personeelshandboek, de cao of arbeidsovereenkomst geregeld zijn.
ADV-uren soms wel verplicht opnemen
Het verplicht stellen van vakantie is niet altijd verboden. Als werknemers ADV-uren hebben, kan de werkgever die soms wel verplicht laten opnemen. Daar moeten dan wel schriftelijke afspraken over zijn gemaakt, bijvoorbeeld dat de werkgever kan bepalen wanneer de ADV-uren worden opgenomen.
Verplichte vrije dag moet in cao geregeld zijn
Het is ook nog mogelijk om een verplichte vrije dag af te spreken, bijvoorbeeld de dag na Hemelvaartsdag, maar daarover moeten in de cao, het personeelshandboek of de arbeidsovereenkomst dan wel afspraken zijn gemaakt. In veel cao's is hier een maximum aantal dagen per kalenderjaar aan verbonden.
Soms willen werkgevers de arbeidsvoorwaarden over verplichte vrije dagen nu wijzigen. Daar moet de ondernemingsraad dan mee instemmen. Alleen dan zullen werknemers in de regel ook gebonden zijn aan een gewijzigd reglement op het vlak van collectieve dagen.